- شنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۳
چند نوع ترجمه وجود دارد؟
بررسی انواع مختلف ترجمه و مهارت‌های مورد نیاز هرکدام
برای ترجمهٔ بومی‌سازی‌شده باید متن را براساس ویژگی‌های جغرافیایی و فرهنگی یک منطقهٔ خاص ترجمه کرد و با آن فرهنگ تطبیق داد و این کار گاه نیازمند ترجمهٔ رنگ‌ها، صداها، متون و تصاویر است.
چکیده
ترجمهٔ تحت اللفظی ساده‌ترین و پایه‌ای‌ترین نوع ترجمه است. در این نوع ترجمه تمرکز بر ترجمه‌کردن هر لغت به‌طور جداگانه و آوردن آن از متن اصلی به زبان مقصد است. در ترجمهٔ آزاد به‌جای اینکه کلمه به کلمه ترجمه کنند، معنای کل جمله را به زبان مقصد منتقل می‌کنند. ترجمهٔ ابداعی (Transcreation) درواقع ترکیبی از عناصر مربوط به ترجمه، خلق و کپی‌رایتینگ است. این نوع ترجمه به خالقان امکان می‌دهد ایده‌ها یا محتواهای دیجیتال را بردارند، آنها را بازاندیشی کنند و به‌گونه‌ای بازآفرینی کنند که برای مخاطبان هدف معنادار باشند.
شناخت مدل‌ها و انواع ترجمه، شناخت مخاطبان و آشنایی با تکنیک‌های و راهبردهای ترجمه از مهم‌ترین عناوینی هستند که در دورهٔ تربیت مترجم ویژهٔ بازار کار در دپارتمان زبان‌های خارجی مجتمع فنی تهران تدریس می‌شوند. این دوره برای کسانی مناسب است که در رشتهٔ مترجمی زبان تحصیل کرده باشند یا علاقه‌مند باشند به‌عنوان مترجم وارد بازار کار شوند و در چارت اروپایی دست‌کم توانایی زبان معادل سطح B1 را دارا باشند.
ترجمه انتقال ایده است
وقتی صحبت از ترجمه می‌شود، منظور ما جایگزینی لغت به لغت متن با لغات جدید از زبان دیگر نیست. ترجمه هنر انتقال ایده به زبان‌های دیگر است، به‌طوری که بتوان آنها را در دسترس مخاطبان جدید قرار داد و مشارکت آنها را برانگیخت.
جنبش جهانی‌سازی افق دید همهٔ ما را گسترش داده است و نیاز به انواع مختلف ترجمه در صنایعی مانند بهداشت و درمان، حوزهٔ مالی و حقوقی بیش از گذشته حس می‌شود. در این مطلب به انواع مختلف ترجمه می‌پردازیم و نقش ترجمه را در رفع شکاف فرهنگی، تسهیل ارتباطات جهانی و رشد کسب‌وکارها بررسی می‌کنیم.
انواع ترجمه
ترجمه فرایندی با یک شیوهٔ واحد نیست. انواع مختلفی از ترجمه وجود دارند که هر یک نیازمندی‌ها و چالش‌های خاص خود را دارند. مهم‌ترین انواع ترجمه عبارت‌اند از
- ترجمهٔ تحت اللفظی (لغت به لغت)
ترجمهٔ تحت اللفظی ساده‌ترین و پایه‌ای‌ترین نوع ترجمه است. در این نوع ترجمه تمرکز بر ترجمه‌کردن هر لغت به‌طور جداگانه و آوردن آن از متن اصلی به زبان مقصد است. از آنجایی که در این نوع ترجمه دستور زبان مقصد یا بستر متن در نظر گرفته نمی‌شود، این ترجمه دقیق نیست و اغلب غریب و غیرطبیعی به‌نظر می‌رسد.
برای نمونه، اگر عبارت اسپانیایی «Tengo Hamber» را تحت اللفظی ترجمه کنیم می‌شود «من گرسنگی دارم». با اینکه ما منظور از این عبارت را می‌فهمیم، اما در زبان فارسی غریب به‌نظر می‌رسد. همان‌طور که پیداست، ترجمهٔ تحت اللفظی بهترین گزینه برای ترجمهٔ متن نیست و در بهترین حالت برای ترجمهٔ یک لغت خاص مفید خواهد بود.
- ترجمهٔ آزاد (معنا به معنا)
در ترجمهٔ آزاد به‌جای اینکه کلمه به کلمه ترجمه کنند، معنای کل جمله را به زبان مقصد منتقل می‌کنند. در ترجمهٔ آزاد مترجمان آزادی بیشتری دارند تا به تغیرات فرهنگی توجه کرده و از عبارات هم‌معنی استفاده کنند یا ساختار جمله و جای کلمات را در آن تغییر دهند.
از آنجایی که در ترجمهٔ آزاد اولویت با انتقال معنای جمله است، نه واژه‌های اصلی متن و ترتیب آنها، نتیجهٔ این ترجمه طبیعی‌تر و سرراست‌تر است. با اینکه عبارت «Tengo» به‌معنای «من دارم» است، در ترجمهٔ آزاد این عبارت بر کل جمله تمرکز می‌کنیم، نه بر تک‌تک واژه‌های آن. پس «Tengo hambre» را «من گرسنه‌ام» ترجمه می‌کنیم نه «من گرسنگی دارم».
- ترجمهٔ ادبی
ترجمهٔ ادبی شامل ترجمهٔ آثار هنری مانند رمان، شعر یا نمایشنامه است. مترجمان آثار ادبی باید در حوزه زبان متخصص باشند و درکی عمیق از سبک و ساختار هنری متن اصلی داشته باشند. آنها باید بتوانند معنا، لحن و سبک مورد نظر نویسنده را به زبان مقصد منتقل کنند.
برای نمونه، تصور کنید یک مترجم ادبی بخواهد شعری را از زبان اسپانیایی به زبان انگلیسی ترجمه کند. او برای اینکه بتواند وزن و قافیهٔ شعر اصلی را حفظ کند باید هم زبان اسپانیایی را بشناسد، هم ویژگی‌های شعری آن زبان را.
- ترجمهٔ فنی
ترجمهٔ فنی شامل ترجمهٔ متون تحصصی مانند دستورالعمل‌های تکنیکی و گزارش‌های علمی است. مترجمان فنی باید درکی عمیق از موضوع مورد نظر داشته باشند تا بتوانند اطلاعات فنی پیچیده را به‌شیوه‌ای به خوانندهٔ مقصد منتقل کنند که آنها را درک کند. برای نمونه، شاید لازم باشد مترجم فنی راهنمای کاربران یک نرم‌افزار ژاپنی را به زبان انگلیسی ترجمه کند. این کار نیازمند درک هر دو زبان، درک نرم‌افزار و کاربردهای آن نرم‌افزار است.
- ترجمهٔ پزشکی
ترجمهٔ پزشکی شامل ترجمهٔ اسناد پزشکی مانند سابقهٔ بیمار، مقالات تحقیقاتی و مطالعات بالینی است. این نوع ترجمه نیز مانند ترجمهٔ فنی نیازمند تخصص در موضوع مورد نظر است. مترجمان حوزهٔ پزشکی باید درکی عمیق از واژگان پزشکی و ملاحظات اخلاقی پیرامون روش‌های پزشکی داشته باشند. آنها باید بتوانند اطلاعات پزشکی را به‌شکل دقیق به پزشکان و بیماران منتقل کنند.
برای نمونهٔ ممکن است مترجمی بخواهد سابقهٔ پزشکی بیماری را از زبان فرانسه به زبان انگلیسی ترجمه کند. او باید در دو زبان را به‌خوبی بشناسد، با اصطلاحات پزشکی آشنا باشد و شرایط بیمار را به‌خوبی درک کند.
- ترجمهٔ حقوقی
ترجمهٔ حقوقی شامل ترجمهٔ اسناد و قراردهای حقوقی است. مترجمان این حوزه باید بتوانند مفاهیم و اصطلاحات حقوقی را به‌شیوه‌ای روشن و دقیق منتقل کنند. برای نمونه، ممکن است مترجم حقوقی بخواهد قراردادی را از زبان آلمانی به زبان انگلیسی ترجمه کند. او باید علاوه بر درک هر دو زبان، اصطلاحات حقوقی و نظام حقوقی هر دو کشور را بشناسد.
- ترجمهٔ مالی
ترجمهٔ مالی شامل ترجمهٔ اسناد مالی مانند گزارش‌های سالیانه، صورت وضعیت مالیاتی و اسناد مربوط به سرمایه‌گذاران است. این نوع ترجمه نیز مانند ترجمهٔ قانونی، پزشکی و ادبی نیازمند درک مجموعه واژگان مالی و قوانین مربوطه است تا بتوان ترجمهٔ دقیق انجام داد.
مترجمان این حوزه باید اطلاعات را به‌شیوه‌ای منتقل کنند که هم سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان هم متخصصان مالی بتوانند آنها را درک کنند. برای نمونه، اگر لازم باشد مترجمی گزارش سالانهٔ یک شرکت چینی را به زبان انگلیسی ترجمه کند، او باید هر دو زبان و اصلاحات و قوانین مالی هر دو کشور را بشناسد.
- ترجمهٔ سمعی-بصری
ترجمهٔ سمعی-بصری شامل ترجمهٔ محتواهای ویدیو مانند فیلم، سریال و مستند است. تهیهٔ زیرنویس و دوبله از رایج‌ترین انواع این ترجمه است. مترجمان این حوزه باید مخاطب هدف را بشناسند و از به‌گونه‌ای استفاده کنند که در مخاطبان تأثیر لازم را داشته باشد. برای نمونه، اگر لازم باشد مترجمی فیلمی را از فرانسوی به اسپانیایی ترجمه کند، باید علاوه بر شناخت هر دو زبان، پیچیدگی‌ها و تفاوت‌های فرهنگی آنها را نیز بشناسد.
- ترجمهٔ بومی‌سازی‌شده
برای ترجمهٔ بومی‌سازی‌شده باید متن را براساس ویژگی‌های جغرافیایی و فرهنگی یک منطقهٔ خاص ترجمه کرد و با آن فرهنگ تطبیق داد. این کار شامل ترجمهٔ عبارت، عکس‌ها و حتی رنگ‌ها نیز می‌شود تا مخاطب هدف بتوانند معنای آنها را درک کند. در فرایند بومی‌سازی گاه لازم است محتوای وب‌سایتی را برای ویژگی‌های خاص یک منطقهٔ جغرافیایی تغییر داد. بومی‌سازی موفق زمانی است که مترجم هم زبان را بشناسد، هم فرهنگ و ترجیحات مردم جغرافیای مقصد را.
- ترجمهٔ ابداعی
ترجمهٔ ابداعی (Transcreation) درواقع ترکیبی از عناصر مربوط به ترجمه، خلق و کپی‌رایتینگ است. این نوع ترجمه به خالقان امکان می‌دهد ایده‌ها یا محتواهای دیجیتال را بردارند، آنها را بازاندیشی کنند و به‌گونه‌ای بازآفرینی کنند که برای مخاطبان هدف معنادار باشند. ترجمهٔ ابداعی نیز مانند ترجمهٔ بومی‌سازی‌شده نیازمند درک ترجیحات فرهنگی و اجتماعی است تا محتوای جدید که خلق می‌شود طبیعی و برای مخاطبان آشنا یاشد.
جمع‌بندی
ترجمه کاری پیچیده و عمیق و در عین حال بخشی ضروری از دنیای امروز ماست. گاه با ترجمه می‌خواهیم شکاف‌های فرهنگی را پر کنیم و گاه می‌خواهیم ارتباطات جهانی را ساده‌تر کنیم یا رشد کسب‌وکارها را بهبود ببخشیم. در همهٔ این موارد ترجمه نقش مهمی دارد. دانستن انواع ترجمه و مهارت‌های مورد نیاز هر کدام به افراد و کسب‌وکارها کمک می‌کند در حوزه‌های بین‌المللی نیازهای خود و شیوه‌های رفع آنها را بهتر بشناسند. موفقیت در ترجمه صرفاً به‌معنای ترجمه‌کردن لغت‌ها نیست، بلکه نیازمند درک معنای متن اصلی و شناخت لحن مناسب مخاطبان است.
شناخت مدل‌ها و انواع ترجمه، شناخت مخاطبان و آشنایی با تکنیک‌های و راهبردهای ترجمه از مهم‌ترین عناوینی هستند که در دورهٔ تربیت مترجم ویژهٔ بازار کار در دپارتمان زبان‌های خارجی مجتمع فنی تهران تدریس می‌شوند. این دوره برای کسانی مناسب است که در رشتهٔ مترجمی زبان تحصیل کرده باشند یا علاقه‌مند باشند به‌عنوان مترجم وارد بازار کار شوند و در چارت اروپایی دست‌کم توانایی زبان معادل سطح B1 را دارا باشند.
نویسنده: راس ولدون
مترجم: بهناز دهکردی
منبع: Lokalise
پرسش‌های متداول
انواع مختلف ترجمه کدام‌اند؟
مهم‌ترین انواع ترجمه عبارت‌اند از
- ترجمهٔ تحت اللفظی (لغت به لغت)
- ترجمهٔ آزاد (معنا به معنا)
- ترجمهٔ ادبی
- ترجمهٔ فنی
- ترجمهٔ پزشکی
- ترجمهٔ حقوقی
- ترجمهٔ مالی
- ترجمهٔ سمعی-بصری
- ترجمهٔ بومی‌سازی‌شده
- ترجمهٔ ابداعی
ترجمه با رشد کسب‌وکارها چه نسبتی دارد؟
مهارت ترجمه به کسب‌وکارها و شرکت‌ها امکان می‌دهد با مردمی از زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف ارتباط برقرار کنند. کسب وکارها با ترجمهٔ وب‌سایت خود به زبان‌های دیگر می‌توانند حضور خود را در بازارهای خارجی پررنگ کرده و مشتریان وفاداری برای خود دست‌وپا کنند. محتواهای ترجمه‌شده مانند توضیحات محصول، محتواهای بازاریابی و بازی‌ها به مشتریان کمک می‌کند ارتباط بهتری با برند مورد نظر برقرار کنند و این اقدامی استراتژیک در رشد یک کسب‌وکار محسوب می‌شود.
