به‌ طور خاص در محیط‌های کاری اداری، این ساعات کاری اغلب بین ساعات هشت تا هفده یا نه تا هجده و پنج روز در هفته هستند که معادل چهل ساعت کار در هفته است. (در هر برنامه کاری یک ساعت نیز برای ناهار محاسبه می‌شود که کارمندان می‌توانند این وقت را در شرکت بگذرانند یا از ساعات کاری روزانه خود کم کنند.

در گذشته ساعت کاری شناور به این معنا بود که کارمندان می‌توانستند از هفت صبح تا چهار بعد از ظهر کار کنند یعنی صبح‌ها یک ساعت زودتر به سر کار بیایند و عصرها یک ساعت زودتر بروند.

اما امروزه کارمندان در هزاره سوم میلادی انعطاف بیشتری را در ساعات کاری خود از کارفرما خواستارند. آنها به گزینه‌های مختلفی برای شناور شدن برنامه کاری خود نیاز دارند و حتی گاه می‌خواهند برنامه کاری آنها براساس نیازهای زندگی آنها منعطف باشد. درنتیجه برای مثال ممکن است کارمندی بخواهد نه هر روز بلکه فقط در روزهایی که باید فرزندش را به مطب دکتر ببرد، روزهایی که باید در جلسات مربوط به مدرسه فرزندانش شرکت کند یا هنگامی که خودش وقت دکتر دارد، ساعت کاری‌اش شناور باشد.

در محیط‌های کاری غیراداری مانند محیط‌های صنعتی و تولیدی، انبارها یا محیط‌هایی که با مشتریان سروکار دارند مانند خرده‌فروشی‌ها، مراکز خدمات درمانی، فروشگاه‌های مواد غذایی و مراکز خدماتی، برنامه کاری منعطف بستگی دارد به تعداد کارمندان و میزان همکاری آنها با یکدیگر. مثلا پرستاری که در شیفت شب بیمارستان کار می‌کند، اگر بخواهد ساعت کاری خود را در یک روز شناور کند باید کسی را پیدا کند که به‌جای او در آن زمان کار کند وگرنه با مشکل مواجه خواهد شد.

برنامه کاری منعطف همچنین وابسته است به میزان آمادگی کارمند برای پوشش دادن همه جنبه‌های شغلی خود و حضور در محل کار در همه ساعاتی از روز که شرکت در آن ساعت‌ها به مشتریان کالا یا خدمات عرضه می‌کند.

انتظارات کارفرما از محیط کاری با ساعات کاری شناور چه هستند؟

در همه برنامه‌های کاری منعطف، کارفرما انتظار دارد که کارمند تمام‌وقت خود هشت ساعت کاری یا بیشتر حضور فعال داشته باشد. برنامه منعطف یا شامل فشرده کردن ساعات کاری هفتگی در تعداد روزهای کمتر می‌شود، یا شامل تغییر ساعت آغاز و پایان کار برای یک کارمند.

هنگام فشرده کردن ساعات کاری هفتگی، رایج‌ترین برنامه چهار روز در هفته سر کار رفتن است که در آن کارمندان هر روز باید ده ساعت کار بکنند. (یک روش دیگر هم سه روز کار دوازده‌ساعته به‌علاوه یک روز کار چهارساعته است که روش چندان مناسبی نیست و توصیه نمی‌شود.)

برنامه کاری شناور کارمندان را قادر می‌سازد در روزهای دیگر به سایر فعالیت‌هایی بپردازند که موجب برقراری تعادل بین کار و زندگی آنها می‌شوند.

این کارمندان می‌توانند در هفته سه روز را انتخاب کنند تا در آن روزها از کار فارغ باشند و به مشغولیت‌های دیگر خود بپردازند. کارفرما نیز به نوبه خود می‌خواهند در عین اینکه این ساعات کاری منعطف را به کارمند خود می‌دهند، در این روزها جایگاه شغلی آن کارمند خالی نماند و کارها ادامه یابند.

برنامه روزانه شناور کارمندان را قادر می‌سازد که زودتر به سر کار بیایند و زودتر بروند یا دیرتر بیایند و دیرتر بروند یا ساعت استراحت و ناهار خود را بیشتر یا کمتر بکنند. در این شیوه مثلا ممکن است کارفرما بخواهد ساعات اصلی کار کردن یک کارمند بین ده صبح تا سه بعد از ظهر باشند.

ممکن است کارفرمایی ساعات کاری را اینگونه شناور کند که برنامه کاری جدیدی برای همه کارمندان تهیه کند و همه ساعت هفت صبح شروع به کار کنند و چهار بعد از ظهر مرخص شوند. هر برنامه کاری روتینی که با برنامه و ساعات کاری مرسوم متفاوت باشد اغلب با توافق کارفرما و کارمند قابل اجراست.

در منعطف‌ترین محیط‌های کاری کارمندان هرگاه که بخواهند می‌آیند و می‌روند. ولی آنها همچنان مسئول هستند که تمام وظایف خود را در یک شغل تمام وقت انجام دهند و به اهداف تعریف‌شده برای جایگاه شغلی خود دست یابند. حال اگر آنها بتوانند با پانزده یا بیست ساعت حضور در هفته و انجام بقیه کارها به صورت دورکاری به اهداف تعیین‌شده دست یابند، خوش به حال‌شان! چون مجبور نیستند مانند سایرین ۴۰ ساعت در هفته در محل کار حضور داشته باشند.

چگونه با برنامه کاری منعطف بیشترین بهره‌وری را داشته باشید؟

مجتمع فنی تهران :در محیط‌های کاری معمولی وقتی کارفرما و کارمند بر سر فشرده کردن یا منعطف کردن ساعات کاری به توافق رسیدند، کارفرما انتظار دارد که کارمندش به این برنامه پایبند باشد و آن را برنامه رزوانه و همیشگی خود بداند. اگر در این حالت کارمند در ساعاتی که بر سر آنها توافق نکرده است کار کند، باید کارفرما را مطلع کند تا بعدا بتواند در مورد کار خود جوابگو باشد.

حتی در برنامه‌های بسیار منعطف که کارمندان هر ساعتی بخواهند می‌آیند و می‌روند یا دورکاری می‌کنند، کارفرما لازم است که مطمئن بشود کارمندانش زمان کافی را برای کار می‌گذارند و به اهداف تعیین شده دست پیدا می‌کنند. همچنین کمیت و کیفیت کار نیز باید بازتاب‌دهنده تلاش یک کارمند تمام‌وقت باشد.

در محیط‌هایی که برنامه کاری منعطف دارند،‌ اعتماد متقابل عاملی بسیار مهم است. اهداف قابل اندازه‌گیری و توقعات روشن و شفاف نیز مهم هستند و از طریق آنها کارفرما می‌تواند در مشارکت مستمر با کارمند خود احساس آرامش و راحتی بکند.

همچنین مهم است که کارمندان بدانند که حتی اگر برنامه کاری آنها شناور باشد، کارفرما از آنها انتظار دارد در هفته چهل ساعت کار انجام دهند. لازم است کارفرما با کارمندان در مورد این مسائل صحبت کند و کارمندان نیز انتظارات کارفرما را درک کنند، وگرنه این عدم تفاهم باعث می‌شود بین آن دو تنش و اختلاف ایجاد شود.

برای اطمینان از اینکه کارفرما به اهداف خود در یک برنامه کاری شناور دست می‌یابد، لازم است یک‌ سری دستورالعمل پیاده‌سازی شوند و قبل از شناور کردن برنامه کاری کارمندان، نکاتی به آنها آموزش داده شود. این کار مانع از آن می‌شود که افراد سردرگم بشوند یا بی‌عدالتی یا تبعیض در سازمان رخنه کند.

برنامه کاری منعطف یکی از امکاناتی است که کارمندان، به‌ویژه کارمندان هزاره سوم بسیار از آن استقبال می‌کنند و آنها را خوشنود می‌کند. همچنین پیاده‌سازی برنامه‌ کاری منعطف فوایدی هم برای کارفرما و هم برای کارمندان دارد و این فواید باعث می‌شوند لازم باشد کارفرمایان این روش را به عنوان یک گزینه سودمند مد نظر قرار دهند.

برگرفته از The Balance