تحلیل کسب‌وکار چیست و چه فایده‌ای دارد؟

تحلیل کسب‌وکار به هر دو معنای تحلیل فرآیندها و عملکردهای سازمانی و همچنین تحلیل داده‌ها و گزارش‌های یک کسب‌وکار یا سازمان اطلاق می‌شود.

چکیده

امروزه همه بازارها رقابتی هستند و کسب‌وکارهایی که می‌خواهند موفق شوند، باید از ابزار و منبعی که در دسترس آنها وجود دارد استفاده کنند. تصمیمات هوشمندانه به کسب‌وکارها کمک می‌کند رشد کنند و اطلاعات قابل اعتماد عنصر کلیدی برای تضمین تصمیمات هوشمندانه است.

            در اینجاست که بحث تحلیل کسب‌وکار مطرح می‌شود. در این مقاله در مورد چیستی تحلیل کسب‌وکار صحبت می‌کنیم و می‌گوییم چرا به آن نیاز است و چگونه باید به متخصص تحلیل کسب‌وکار تبدیل شوید. اگر کسب‌وکار خود را اداره می‌کنید، باید بدانید چرا به تحلیل کسب‌وکار نیاز دارید. و اگر به دنبال شغلی در این حوزه هستید، باید اصول و روش‌های مختلف تحلیل کسب‌وکار را بشناسید.

تحلیل کسب‌وکار: ارزیابی عملکرد و پیش‌بینی رشد

تحلیل کسب‌وکار ترکیبی است از به دست آوردن بینش مورد نیاز که در داده‌ها نهفته است از طریق تکنیک‌های خاص، به علاوه انجام کارهایی برای شناسایی نیازمندی‌های یک کسب‌وکار و در ادامه پیشنهاد کردن تغییرات و ارائه راه حل‌هایی در جهت تولید ارزش برای سهام‌داران و ذی‌نفعان. بسیاری از راه حل‌های تحلیل کسب‌وکار دارای نرم‌افزارها و ابزارهای دیجیتالی مبتنی بر داده هستند، اما می‌توان در آنها تغییرات سازمانی را نیز لحاظ کرد، مانند توسعه فرایندها، ایجاد سیاست‌های جدید و برنامه‌ریزی استراتژیک.

وظایف متخصص تحلیل کسب‌وکار

متخصص تحلیل کسب‌وکار عامل اثرگذار و تحول‌‌آفرین سازمان است. این متخصصان یک کسب‌وکار یا سازمان را تحلیل می‌کنند، سیستم‌ها و فرایندهای آن را ثبت می‌کنند، مدل تجاری آن را ارزیابی می‌کنند، نقاط ضعف و بخش‌های آسیب‌پذیر آن را شناسایی می‌کنند و برای مشکلات راه حل ارائه می‌دهند. برای تخصص تحلیل کسب‌وکار عناوین بسیار دیگری نیز وجود دارد که برخی از آنها عبارت‌اند از:

• معمار کسب‌وکار
• تحلیلگر هوش تجاری
• تحلیلگر سیستم کسب‌وکار
• متخصص داده
• تحلیلگر سازمانی
• مشاور مدیریت
• تحلیلگر فرایند
• مدیر تولید
• مسئول تولید
• مهندس مقررات
• تحلیلگر سیستم

توجه داشته باشید که برخی از سازمان‌ها برای تخصص تحلیل کسب‌وکار از عبارت «تحلیلگر فناوری اطلاعات کسب‌وکار» استفاده می‌کنند. با اینکه در مورد تفاوت این دو اتفاق نظر وجود ندارد و در بسیاری موارد اینها به جای هم به کار می‌روند، برخی می‌گویند که تحلیلگر فناوری اطلاعات کسب‌وکار بیشتر از تحلیلگر کسب‌وکار با اصطلاحات و روش‌های نرم‌افزاری سروکار دارد.

            همچنین عنوان شغلی دیگری در این حوزه وجود دارد که به آن «تحلیل تأثیر کسب‌وکار» (Business impact analysis) یا BIA می‌گویند. تحلیل تأثیر کسب‌وکار به منظور پیش‌بینی و شناسایی تأثیرات مالی و اجرایی ورشکسته شدن یک کسب‌وکار می‌پردازد. این حوزه پس از همه‌گیری ویروس کرونا گسترش یافت. می‌توان گفت بسیاری از کسب‌وکارهایی به دلیل همه‌گیری این بیماری موقتاً یا دائماً دست از کار کشیدند، پیش از این مرحله تحلیل تأثیر کسب‌وکار را انجام داده‌اند.

تحلیل کسب‌وکار چه فایده‌ای دارد؟

شتاب سرسام‌آور توسعه فناوری در زمان حاضر باعث شده است کسب‌وکارها در قرن بیست‌ویک دچار تحولات دائمی و سریع بشوند. نوآوری شیوه زندگی و کار کردن ما را تغییر داده است و کسب‌وکارها نیز باید بتوانند با این تغییرات همگام شوند تا از رقبا عقب نمانند.

            تحلیل کسب‌وکار فرایندی حرفه‌ای و مطلوب است که هر سازمانی را در مسیر پرپیچ و خم تغییر راهنمایی می‌کند. اگر سازمان‌ها بتوانند در جریان این تغییرات مسیر مناسب خود را پیدا کنند، رشد خواهند کرد و در فضای رقابت می‌توانند در میان سایر کسب‌وکارهای دیجیتالی روش‌های مبارزه را به کار بگیرند.

مراحل اصلی تحلیل کسب‌وکار کدام‌اند؟

چندین مرحله برای فرایند تحلیل کسب‌وکار وجود دارد که مورد قبول متخصصان هستند. البته هر سازمان و کسب‌وکاری نیازها و موقعیت خاص خود را دارد و به همین دلیل باید این مراحل را با توجه به نیازهای خود تغییر دهد:

یک. جهت‌گیری

لازم است نقش مسئول تحلیل کسب‌وکار را در سازمان خود روشن کنید. همچنین باید دیدگاه ذی‌نفعان و سهامداران در این مورد روشن باشد. نکته دیگر آنکه در تحلیل کسب‌وکار شناسایی تاریخچه پروژه ضروری است.

دو. تعیین اهداف اصلی کسب‌وکار

باید انتظارات اولیه ذی‌نفعان و سهامداران را از یک پروژه شناسایی کنید و بین انتظارات متضاد هماهنگی و تطبیق ایجاد کنید. در این فرایند رسیدن به اهداف واضح و قابل اجرا ضروری است.

سه. تعیین دورنمای پروژه

باید در سندی واضح و کامل دورنما و محدوده یک پروژه تعیین شود. این سند نقشه راهی است که در آن تقریباً همه مراحلی که پروژه باید طی کند در آن آمده است و نشان می‌دهد هر یک از اعضا چه کاری باید انجام دهند.

چهار. تهیه طرح تحلیل کسب‌وکار

طرح تحلیل کسب‌وکار شامل جداول زمانی، مراحل و موعدهای تحویل پروژه است.

پنج. تعریف نیازمندی‌های پروژه

باید نیازمندی‌های واضح، مختصر و قابل اجرا برای پروژه تعیین کنید. این نیازمندی‌ها را بر اساس تحلیل اطلاعاتی تعیین کنید که تا این مرحله جمع‌آوری کرده‌اید.

 شش. پشتیبانی از اجرای فنی پروژه

از آنجایی که بسیاری از راه حل‌های تحلیل کسب‌وکار نیازمند استفاده از نرم‌افزارهای مربوطه هستند، بخش تحلیل کسب‌وکار باید با تیم فناوری اطلاعات سازمان رابطه و همکاری نزدیکی داشته باشد.

هفت. کمک به اجرای راه حل‌ها

این مرحله شامل تهیه مستندات روشن و آموزش کاربران برای اجرای راه حل‌هاست.

هشت. ارزیابی ارزشی راه‌حل‌ها

آیا پروژه به نتیجه مورد نظر رسیده است؟ سازمان شما در نتیجه تحلیل کسب‌وکار چقدر پیشرفت کرده است؟ آیا به پیگیری بعدی نیاز است؟ در این مرحله باید به ارزیابی روش‌های تحلیل کسب‌وکار و نتایج آنها بپردازید.

تکنیک‌های اصلی تحلیل کسب‌وکار

هر سازمانی که می‌خواهد در بازار خود پیشرو باقی بماند، با موانع و چالش‌های بسیاری روبه‌روست. تکنیک‌های تحلیل کسب‌وکار کمک می‌کنند که خود را برای مواجهه با این چالش‌ها آماده کند. مهم‌ترین تکنیک‌های تحلیل کسب‌وکار عبارت‌اند از:

یک. CATWOE (Customers, Actors, Transformation Process, World View, Owner, and Environmental Constraints)

این تکنیک بخش‌ها و فرایندهای اصلی را که ممکن است بر هر کنشی در اقدامات کسب‌وکار تأثیر بگذارند شناسایی می‌کند. این عبارت از ترکیب حرف نخست حوزه‌های مشتریان، بازیگران، فرایند تحول، جهان‌بینی، مالکان و محدودیت‌های محیطی تشکیل شده است که همه بخش‌های اثرگذار بر فعالیت‌های یک سازمان هستند. با شناسایی این عوامل می‌تواند پیشنهاد بهتری برای اقدامات لازم سازمان ارائه داد.

دو. MoSCoW (Must or Should, Could or Would)

این تکنیک نیازمندی‌های سازمان را اولویت‌بندی می‌کند و نشان می‌دهد که یک خواست نسبت به سایر خواست‌ها ارجحیت دارد یا خیر. آیا یک خواست ضروری است، یا باید انجام شود، یا می‌تواند انجام شود یا بهتر است انجام شود؟ پاسخ به این پرسش اولویت‌های سازمان را مشخص می‌کند.

سه. MOST (Mission, Objectives, Strategies, and Tactics)

این تکنیک که نامش از حرف نخست عبارات مأموریت، اهداف، استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها برگرفته شده است، برای تحلیل دقیق و کامل اهداف سازمان و نحوه مدیریت هر یک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چهار. PESTLE (Political, Economic, Sociological, Technological, Legal, and Environmental)

این مدل در تحلیل کسب‌وکار برای ارزیابی عوامل خارجی مختلف که بر یک سازمان تأثیر می‌گذارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک بررسی و شناسایی عوامل سیاسی،‌ اقتصادی، جامعه‌شناختی، فناوری، حقوقی و محیطی می‌توان پاسخ مناسب‌تری به چالش‌های حاصل از آنها داد.

پنج. SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats)

این تکنیک نقاط قوت و ضعف ساختار یک شرکت را شناسایی می‌کند و آنها را به شکل فرصت یا تهدید تعریف می‌کند. این عبارت که از حرف نخست چهار عبارت قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدید‌ها برساخته شده است، تکنیکی است نحوه تخصیص مناسب منابع را نشان می‌دهد.

جمع‌بندی

تحلیل کسب‌وکار ترکیبی است از به دست آوردن بینش مورد نیاز که در داده‌ها نهفته است از طریق تکنیک‌های خاص، به علاوه انجام کارهایی برای شناسایی نیازمندی‌های یک کسب‌وکار و در ادامه پیشنهاد کردن تغییرات و ارائه راه حل‌هایی در جهت تولید ارزش برای سهام‌داران و ذی‌نفعان. بسیاری از راه حل‌های تحلیل کسب‌وکار دارای نرم‌افزارها و ابزارهای دیجیتالی مبتنی بر داده هستند، اما می‌توان در آنها تغییرات سازمانی را نیز لحاظ کرد، مانند توسعه فرایندها، ایجاد سیاست‌های جدید و برنامه‌ریزی استراتژیک.

در دنیای کسب‌وکار امروز، تحصیلات دانشگاهی برای حفظ ارزش شما به‌عنوان نیروی کار بااستعداد و کارآمد کافی نیستند. برای‌ اینکه مزیت رقابتی شخصی خود را حفظ کنید، باید بر آموزش مستمر و مادام‌العمر خود سرمایه‌گذاری کنید. خانواده بزرگ مجتمع فنی تهران هرساله به هزاران نفر کمک می‌کند تا در مسیر شغلی خود پیشرفت کنند.

اگر شاغل هستید و وقت ندارید در دوره‌های آموزشی حضوری شرکت کنید، مجتمع فنی تهران گزینه‌هایی عالی برای آموزش مجازی، آنلاین، آفلاین و ترکیبی ارائه می‌دهد. با شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت مجتمع فنی تهران و دریافت مدارک معتبر و بین‌المللی می‌توانید با اعتماد به نفس مسیر ترقی را طی کنید و در سازمان خود به مهره‌ای ارزشمند تبدیل شود.

پرسش‌های متداول

تحلیل کسب‌وکار چیست؟

Business Analysis یا تحلیل کسب‌وکار ترکیبی است از به دست آوردن بینش مورد نیاز که در داده‌ها نهفته است از طریق تکنیک‌های خاص، به علاوه انجام کارهایی برای شناسایی نیازمندی‌های یک کسب‌وکار و در ادامه پیشنهاد کردن تغییرات و ارائه راه حل‌هایی در جهت تولید ارزش برای سهام‌داران و ذی‌نفعان. بسیاری از راه حل‌های تحلیل کسب‌وکار دارای نرم‌افزارها و ابزارهای دیجیتالی مبتنی بر داده هستند، اما می‌توان در آنها تغییرات سازمانی را نیز لحاظ کرد، مانند توسعه فرایندها، ایجاد سیاست‌های جدید و برنامه‌ریزی استراتژیک.

تحلیل تأثیر کسب‌وکار یا BIA چیست؟

تحلیل تأثیر کسب‌وکار یا BIA (Business impact analysis) به معنای پیش‌بینی عواقب توقف یک کسب‌وکار و توسعه استراتژی‌های بازگشت است. تحلیل تأثیر کسب‌وکار به منظور پیش‌بینی و شناسایی تأثیرات مالی و اجرایی ورشکسته شدن یک کسب‌وکار می‌پردازد. این حوزه پس از همه‌گیری ویروس کرونا گسترش یافت. می‌توان گفت بسیاری از کسب‌وکارهایی به دلیل همه‌گیری این بیماری موقتاً یا دائماً دست از کار کشیدند، پیش از این مرحله تحلیل تأثیر کسب‌وکار را انجام داده‌اند.

نویسنده: John Terra

مترجم: بهناز دهکردی

منبع: Simplilearn