- چهارشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۲
چگونه نقشه‌های سازه را بخوانیم؟
بررسی اهمیت نقشه‌های سازه
برای ساخت یک بنا نیاز است که افراد مختلف با تخصص‌های گوناگون با هم هماهنگ شوند و روی نقشه‌های مشترک کار کنند؛ و متخصصان عمران و معماری تنها بخشی از این فرایند هستند.
چکیده
توانایی خواندن نقشه‌های سازه‌ای در رشته‌های مرتبط با طراحی و اجرای سازه‌های عمرانی بسیار مهم است و مهندسان، معماران، طراحان و دست‌اندرکاران در بخش‌های مختلف یک پروژه ساختمانی باید بتوانند بسته به وظیفه خود در ساختن بنا، نقشه‌های سازه یا سایر نقشه‌های معماری و تأسیساتی را بخوانند. در واقع نقشه‌های سازه مجموعه نقشه‌ها و طرح‌های مورد نیاز برای اجرای دقیق یک پروژه ساختمانی هستند. این طرح‌ها بخشی از اسناد پیمانکاری ساخت محسوب می‌شوند و از نظر قانونی دارای اهمیت هستند.
نقشه‌های سازه چه هستند؟
نقشه‌های سازه مجموعه نقشه‌هایی هستند که هدف آنها نشان دادن طراحی سازه یک ساختمان یا بنا و توضیح چگونگی آن است. نقشه‌های سازه باید اطلاعات کافی را در اختیار کسانی که آنها را بررسی می‌کنند قرار دهند. پیمانکاران باید بتوانند به کمک نقشه‌های سازه آن ساختمان یا بنا را بسازند و معماران، مالکان بنا یا سایر اعضای تیم اجرا یا طراحی بتوانند درک درستی از اندازه، شکل و طرح سازه به دست بیاورند.
برای ساخت یک بنا نیاز است که افراد مختلف با تخصص‌های گوناگون با هم هماهنگ شوند و متخصصصان سازه و معماری تنها بخشی از این فرایند هستند. مجموعه نقشه‌های سازه و توانمندی نقشه‌خوانی سازه‌ای در بخش‌های مختلف ساخت یک بنا کاربرد دارند، از جمله در بخش‌های زیر:
- بخش مکانیکی: ساخت کانال‌های سرمایش و گرمایش، تهویه مطبوع، سیستم‌های انتقال دود و غیره
- بخش هیدرولیک: ساخت سیستم فاضلاب، تأمین آب سرد و گرم، سیستم دفع حریق و غیره
- بخش برق: تأمین برق با ولتاژ بالا یا پایین، سیستم‌های روشنایی و غیره
- بخش اطلاعاتی: ساخت سیستم‌های ساختمان هوشمند، سیستم‌های مدیریت ساختمان، سیستم‌های امنیتی و غیره.
- بخش حمل و نقل: نصب آسانسورها، بالابرها و غیره.
- بخش شهرسازی: ساختن جزئیات محیط پیرامون بنا، روسازی، زه‌کشی آب و غیره
نقشه‌های سازه را نباید با نقشه‌های معماری اشتباه گرفت. نقشه‌های سازه مجموعه پلن‌های متفاوتی هستند که اطلاعاتی را در خود دارند که در نقشه‌های معماری وجود ندارد.
انواع نقشه‌های سازه
هدف از تهیه نقشه‌های سازه، نمایش گرافیکی سازه و بخش‌های مختلف آن و همچنین شیوه ساخت آنهاست. نقشه‌های سازه باید دستور العمل‌های ساخت پروژه، جزئیات مربوط به مصالح مورد نیاز، استاندارد ها و روش‌های اجرایی را نیز در خود داشته باشد. همچنین در این نقشه‌ها اطلاعات مربوط به نحوه قرار گرفتن اجزای ساختمان در کنار هم و نسبت ابعاد آنها نشان داده می‌شود.
در کل نقشه‌های ساختمانی بسیار متنوع هستند و بسته به بزرگی و پیچیدگی پروژه ساختمانی، تعداد نقشه‌های مورد نیاز متفاوت است. می‌توان نقشه‌های ساختمانی را به پنج گروه اصلی تقسیم‌بندی کرد:
- نقشه‌های معماری
شامل پلان سایت، پلان اجرایی، نقشه مقطع و نقشه نماهای جانبی
- نقشه‌های سازه
شامل نقشه گودبرداری، ستون‌گذاری، فونداسیون، تیرریزی، دال و راهنمای نقشه
- نقشه‌های برقی
- نقشه‌های لوله‌کشی
- نقشه‌های نازک‌کاری
- نقشه‌های طراحی مفهومی
- نقشه‌های نصب
- پلان‌های موقعیت
اجزای نقشه‌های سازه کدام‌اند؟
نقشه‌های سازه اجزای مختلفی دارند و در آنها از کادرها، جداول مشخصات، شبکه بندی‌ها و خطوط مختلف استفاده می‌شود. در همه نقشه‌های سازه عناصر زیر وجود دارند:
- کادر
- حاشیه
- اطلاعات نقشه
- شبکه مرجع
کادر نقشه به این منظور ترسیم می‌شود که هنگام پرینت نقشه، محدوده آن مشخص باشد. هنگام ترسیم کادر نقشه، باید حاشیه‌ای برای آن در نظر گرفت که فضای کافی برای سوراخ کردن طرح پرینت‌شده را دارا باشد تا بتوان آن را در پوشه‌های مربوطه قرار داد. شبکه‌بندی در اطراف کادر به منظور دسترسی ساده‌تر به بخش‌های مختلف انجام می‌شود. همچنین در همه نقشه‌های سازه باید اطلاعات زیر درج شوند:
- نام شرکت تهیه‌کننده نقشه
- نشانی شرکت تهیه‌کننده نقشه
- نام طراحان، بازرسان و تأییدکنندگان نقشه
- تاریخ طراحی، تاریخ بازرسی و تاریخ تأیید نقشه
- نام پروژه‌ای که نقشه برای آن کشیده شده است
- توضیحات کلی در مورد ارتباط هر نقشه با نقشه‌های دیگر
- هدف و کاربری نقشه که در بخش وضعیت توضیح داده می‌شود
- شماره مخصوص نقشه برای تشخیص آن در میان نقشه‌های دیگر
- شماره نسخه فعلی نقشه که مورد بازنگری قرار گرفته است
- تاریخ بازنگری و مجوز آن
- مقیاس نقشه که نسبت ابعاد بخش‌های مختلف را با واقعیت نشان می‌دهد
- ابعاد نقشه یا اندازه شیت صفحه
نقشه‌خوانی سازه‌ای چیست؟
نقشه‌های سازه (Construction Drawings) مجموعه‌ای از صفحات کاغذی یا الکترونیک هستند که چارچوب سازه‌ای یک ساختمان یا بنا را نشان می‌دهند و در آنها عناصری مانند مقاومت اجزای سازه‌ای، اندازه آنها و میزان سختی یا سایر ویژگی‌های آنها نشان داده شده است. اگر در صنعت ساخت‌وساز مشغول به کار هستید، دانشجوی رشته معماری هستید یا می‌خواهید خانه خود را بازسازی کنید، توانایی نقشه‌خوانی سازه‌ای یکی از مهارت‌های اساسی است که باید به آن مسلط شوید. یادگیری شیوه نقشه‌خوانی سازه‌ای نسبتاً آسان است.
به‌طور کلی نقشه‌خوانی مهارت درک و تفسیر عناصر نقشه‌های ساختمانی مانند نقشه سازه، نقشه معماری، نقشه تأسیسات و سایر نقشه‌هاست و همه دست‌اندرکاران یک پروژه ساختمانی از جمله مهندسان ناظر، طراحان، سرکارگران آماتوربندان، پیمانکاران و مالکان باید این مهارت را دارا باشند.
مهم‌ترین و ساده‌ترین اصل هنگام خواندن نقشه‌های سازه‌ای این است که خط‌های توپر به معنای اشیا یا سطوحی هستند که می‌توانید آنها را ببینید و نقطه‌چین یا خط‌چین به معنای بخش‌های پنهان از دید شما یا غیرقابل مشاهده در نمای نقشه هستند. به‌طور کلی، باید توجه کنید که خطوط در نقشه‌های سازه معانی مختلفی دارند که باید آنها را بشناسید تا بتوانید به‌خوبی یک نقشه را بخوانید.
نکته دیگری در نقشه‌خوانی سازه مهم است، ضخامت نسبی خطوط است. اغلب ضخامت خط در نقشه به معنای اهمیت و ترتیب یک المان است. خطوط ضخیم المان‌های نزدیک به بیننده با المان‌هایی مانند لبه دیوار را نشان می‌دهند و خطوط نازک نشان‌دهنده المان‌های دورتر یا کم‌اهمیت‌تر هستند. ضخامت‌های مختلف خط در نقشه به خواندن ساده‌تر نقشه و تفسیر بخش‌های مختلف آن کمک می‌کند.
جمع‌بندی
نقشه‌های سازه مجموعه نقشه‌هایی هستند که هدف آنها نشان دادن طراحی سازه یک ساختمان یا بنا و توضیح چگونگی آن است. نقشه‌های سازه باید اطلاعات کافی را در اختیار کسانی که آنها را بررسی می‌کنند قرار دهند. پیمانکاران باید بتوانند به کمک نقشه‌های سازه آن ساختمان یا بنا را بسازند و معماران، مالکان بنا یا سایر اعضای تیم اجرا یا طراحی بتوانند درک درستی از اندازه، شکل و طرح سازه به دست بیاورند.
هدف از تهیه نقشه‌های سازه، نمایش گرافیکی سازه و بخش‌های مختلف آن و همچنین شیوه ساخت آنهاست. نقشه‌های سازه باید دستور العمل‌های ساخت پروژه، جزئیات مربوط به مصالح مورد نیاز، استانداردها و روش‌های اجرایی را نیز در خود داشته باشد. همچنین در این نقشه‌ها اطلاعات مربوط به نحوه قرار گرفتن اجزای ساختمان در کنار هم و نسبت ابعاد آنها نشان داده می‌شود.
در دنیای کسب و کار امروز، تحصیلات دانشگاهی برای حفظ ارزش شما به‌عنوان نیروی کار بااستعداد و کارآمد کافی نیستند. برای اینکه مزیت رقابتی شخصی خود را حفظ کنید، باید بر آموزش مستمر و مادام‌العمر خود سرمایه‌گذاری کنید. خانواده بزرگ مجتمع فنی تهران هرساله به هزاران نفر کمک می‌کند تا در مسیر شغلی خود پیشرفت کنند.
اگر شاغل هستید و وقت ندارید در دوره‌های آموزشی حضوری شرکت کنید، مجتمع فنی تهران گزینه‌هایی عالی برای آموزش مجازی، آنلاین، آفلاین و ترکیبی ارائه می‌دهد. با شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت مجتمع فنی تهران و دریافت مدارک معتبر و بین‌المللی می‌توانید با اعتماد به نفس مسیر ترقی را طی کنید و در سازمان خود به مهره‌ای ارزشمند تبدیل شود.
پرسش‌های متداول
نقشه‌های سازه در یک پروژه ساختمانی شامل چه نقشه‌هایی می‌شوند؟
مهم‌ترین نقشه‌های سازه در یک پروژه عبارت‌اند از:
- نقشه گودبرداری
- نقشه دال
- پلان تیرریزی
- پلان فونداسیون
- پلان ستون‌گذاری
- نقشه برق
- نقشه لوله‌کشی
اهمیت مهارت نقشه‌خوانی در چیست؟
اگر در صنعت ساخت‌وساز مشغول به کار هستید، دانشجوی رشته معماری هستید یا می‌خواهید خانه خود را بازسازی کنید، توانایی نقشه‌خوانی سازه‌ای یکی از مهارت‌های اساسی است که باید به آن مسلط شوید. یادگیری شیوه نقشه‌خوانی سازه‌ای نسبتاً آسان است. به‌طور کلی نقشه‌خوانی مهارت درک و تفسیر عناصر نقشه‌های ساختمانی مانند نقشه سازه، نقشه معماری، نقشه تأسیسات و سایر نقشه‌هاست و همه دست‌اندرکاران یک پروژه ساختمانی از جمله مهندسان ناظر، طراحان، سرکارگران آماتوربندان، پیمانکاران و مالکان باید این مهارت را دارا باشند.
منبع: Sheerforceeng
