روانشناسی محیطی

رابطه عجیب بین روانشناسی و معماری داخلی

چگونه می‌توانیم براساس تأثیر روانشناسی محیطی بر معماری داخلی، خودمان را اصلاح کنیم و رفتارها و عادات خود را بهبود ببخشیم؟

چکیده

روانشناسی محیطی و طراحی داخلی ارتباط زیادی با هم دارند، حتی اگر ما این رابطه را در آغاز نبینیم. مثال بارز این رابطه وقتی است که می‌بینیم کودکان ما در اتاق خود یک چادر درست دارند تا یک مکان خصوصی کوچک برای خود داشته باشند. این بدان معناست که آنها می‌خواهند محیط پیرامون خود را شخصی‌سازی کنند.

همچنین بخش‌های پرجمعیت‌تر یا فشرده‌تر شهر اغلب بخش‌هایی هستند که در آنها خلافکاری و عدم بهداشت عمومی بیشتر دیده می‌شود. در مقایسه این مشکلات در بخش‌هایی که جمعیت کمتری دارد، کمتر دیده می‌شوند. دلیل آن احساس افراد است. کسانی که در نواحی شلوغ و فشرده زندگی می‌کنند حس مالکیت کمتری نسبت به فضا دارند و میزان کنترل آنها در فضا کمتر است. (آموزش دکوراسیون داخلی)

 روانشناسی محیطی و حریم خصوصی افراد

طراحی داخلی و روانشناسی محیطی به هم مرتبط هستند. این ارتباط باعث می‌شود شرایط فضایی بر حالات اشخاص تأثیر‌گذار باشند. محیط پیرامون یک فرد تأثیری خودآگاه و گاه حتی ناخودآگاه بر روانشناسی فرد دارد. به همین دلیل شیوه تعریف فضا و قلمرو هر فرد با دیگری متفاوت است.

نمونه معمول این امر وقتی است که در یک اتوبوس شلوغ، افراد حس خستگی و  کلافگی می‌کنند زیرا تجربه حضور در جمع و تعامل اجتماعی آنها در این محیط بسته و محدود، بیش از اندازه‌ای است که می‌خواهند باشد.

احساسات افراد وقتی در نزدیکی دیگران قرار می‌گیرند، نقش مهمی در بسیاری از جنبه‌های رفتاری آنها بازی می‌کند. حریم خصوصی افراد تعیین می‌کند آنها در یک محیط اجتماعی چه آزادی‌ها و محدودیت‌هایی دارند. این حریم برای جدا کردن فرد از نظر فیزیکی و ذهنی از دیگران تعیین می‌شود تا فرد بتواند خود را با محیط تطبیق دهد و در آن احساس آرامش کند.

پس وقتی فرد از بودن در یک فضا ناراضی باشد، حریم خصوصی فرد از بین می‌رود و همان‌طور که پیشتر اشاره کردیم، محیط پیرامون فرد باعث اضطراب و در نتیجه تغییر حالت و رفتار وی می‌شود. وقتی افراد زیادی در یک محیط بسته قرار می‌گیرند، به دلیل حالت تدافعی آنها خشونت افزایش می‌یابد. زیرا این افراد از حقوق فضای خود محروم می‌شوند.

در آزمایشی که روی موش‌ها انجام شد و آنها را در یک محیط بسته محصور کردند، مشاهده شد که این موش‌‌ها حرکت‌های عجیب از خود نشان دادند و حالت وحشی به خود گرفتند، حتی به خوردن یکدیگر روی آوردند. در بخش‌هایی از جامعه که جمعیت افزایش می‌یابد و فضای کافی برای افراد وجود ندارد، خشونت شهری افزایش پیدا می‌کند و رابطه افراد با یکدیگر منجر به تعارض می‌شود.

این امر در بخش‌هایی از شهر که محیط شهری نامطلوبی دارند، بیشتر دیده می‌شوند. بخش‌های پرجمعیت‌تر یا فشرده‌تر شهر اغلب بخش‌هایی هستند که در آنها خلافکاری و عدم بهداشت عمومی بیشتر دیده می‌شود. در مقایسه این مشکلات در بخش‌هایی که جمعیت کمتری دارد، کمتر دیده می‌شوند. دلیل آن احساس افراد است. کسانی که در نواحی شلوغ و فشرده زندگی می‌کنند حس مالکیت کمتری نسبت به فضا دارند و میزان کنترل آنها در فضا کمتر است.

درک افراد و اشیا در روانشناسی محیطی

ادراک و آگاهی از محیط پیرامون و رابطه فرد با آن، در احساسات و عواطف فرد تأثیر بسیاری دارند. این ادراک سه مرحله اصلی دارد: ارزیابی محیط، توانمندسازی محیطی و فعال کردن فرد در محیط.

در مطالعات مربوط به فضاهای اداری، با درخواست روزافزون برای افزایش توجه به محیط کار روزانه کارکنان وجود دارد و این به معنای این است که در آینده لازم است شرایط و محیط کار بهبود پیدا کند و کارکنان حریم خصوصی بیشتری در محل کار را داشته باشند.

رابطه بین اشیا و افراد در روانشناسی، امری اساسی و محوری است و این رابطه را می‌توان در چهار دسته تقسیم‌بندی کرد: عملکرد اشیا، ارزش تبادلی اشیا، ارزش اقتصادی اشیا و طبیعت نمادین یا نشانه‌ای (یا ارزش برند). جوامع معاصر که با سرعت زیاد در حال حرکت به سمت جلو هستند،‌ نشان می‌دهند که ما هرچه بیشتر به رابطه با اشیای بی‌جان مانند گوشی‌های موبایل، رایانه‌ها و غیره وابسته هستیم.

رابطه پنهان روانشناسی محیطی و طراحی داخلی

روانشناسی محیطی و طراحی داخلی ارتباط زیادی با هم دارند، حتی اگر ما این رابطه را در آغاز نبینیم. مثال بارز این رابطه وقتی است که می‌بینیم کودکان ما در اتاق خود یک چادر درست دارند تا یک مکان خصوصی کوچک برای خود داشته باشند. این بدان معناست که آنها می‌خواهند محیط پیرامون خود را شخصی‌سازی کنند.

اگر بزرگسالان نیز این کار را انجام دهند،‌ برای آنها نیز مفید خواهد بود. برای نمونه، اگر ما نیز در محیط خانه یک فضای شخصی برای خود درست کنیم که در آن حس آرامش و راحتی بیشتری بکنیم، وقتی خسته و ناراحت هستیم، این محیط شخصی می‌‌تواند به ما کمک کند به آرامش برسیم و دوباره با محیط هماهنگ شویم.

برای درک روانشناسی محیطی باید آن را در کامل‌ترین صورت آن را بشناسیم. اگر صنعت بهداشت و مراقبت‌های بهداشتی تأکید دارد که طراحی آرامش‌بخش در خانه با ثبات عاطفی ما در رابطه است، باید این حرف را جدی بگیریم و در خانه خود چنین فضاهایی برای رسیدن به آرامش به وجود بیاوریم.

ایجاد فضایی آرامش‌بخش از روش‌های مختلف و متعددی امکان‌پذیر است، از جمله تعیین و تغییر رنگ‌ها، نحوه نورپردازی، طراحی شکل و بافت فضا و استفاده از آثار هنری در فضای داخلی. این تغییرات باعث افزایش بهره‌وری، خلاقیت، شادی، اعتماد و هر حسی می‌شوند که می‌خواهید یک فضا منتقل کند، حتی حس‌هایی مانند ترس یا شتاب.

نورپردازی می‌تواند باعث شود افراد حس خوبی بکنند و شادی در آنها تقویت شود. داشتن یک سالن بزرگ که خانه را وسیع‌تر نشان می‌دهد نیز روحیه فرد را تقویت می‌کند، و خلاقیت و حس گشودگی و حالت روانی فرد را بهبود می‌بخشد و فضا را صلح‌آمیز‌تر و برای زندگی راحت‌تر می‌کند.

همچنین فضاهایی که حرکت کردن در آنها راحت است و برای تعامل اجتماعی بهینه شده‌اند، باعث کاهش اضطراب و احساس خستگی می‌شوند. از سوی دیگر، در همه اتاق‌ها با اندازه‌های مختلف استفاده از مبلمانی که به دقت چیده شده‌اند ضروری است. مبلمان مناسب به ساختن فضای ذهنی آرامش‌بخش و سالم کمک می‌کند.

بسیاری از گونه‌های گیاهان آپارتمانی فیلتر‌های طبیعی هوا هستند و باعث کاهش مواد حساسیت‌زا و افزایش کیفیت هوا می‌شوند. آنها همچنین میزان سطح اکسیژن را در هوا بالا می‌برند و باعث تثبیت رطوبت هوا هستند و ظاهری زیبا به خانه می‌بخشند. به همین دلیل است افرادی که در خانه خود گیاهان زیادی دارند، افرادی آرام‌تر و متمرکزتر هستند. گیاهان همچنین باعث کاهش احتمال افسردگی و افزایش مثبت‌اندیشی می‌شوند.

عناصر مانند آب، باد، آتش، فلز و خاک می‌توانند باعث تقویت و بهبود حال فرد شوند. مثلاً آب مانند آینه منعکس‌کننده احساسات خوب فرد است و باد ملایم از پنکه یا پنجره باز یا آتشی که فضایی دنج و روشن ایجاد می‌کند یا سطحی فلزی که صاف و صیقل‌خورده باشد یا فضایی چوبی یا سنگی که فرد در آن حس خوشایندی دارد، ‌نمونه‌های تأثیر عناصر مختلف در حالات روانی فرد هستند و کارکردهای روانی متنوع آنها برای افراد مفید هستند.

تأثیرات رنگ‌ها در روانشناسی محیطی

رنگ‌ها نیز در ذهنیت فرد تأثیر زیادی دارند:

·      قرمز رنگ قدرت پرخاشگری و شور و هیجان است و همچنین باعث تقویت اشتها می‌شود.

·      نارنجی با انرژی، ورزش، رقابت و نوآوری مرتبط است و این رنگ گرم می‌تواند فضا را به‌سرعت راحت و امن کند.

·      رنگ زرد تنها رنگ گرمی است که با آرامش و تمدد اعصاب ارتباط دارد و شادی، خلاقیت و پاکی را نشان می‌دهد.

·      رنگ سبز رنگی آرامش‌بخش است و با تعادل، هماهنگی و طبیعت در ارتباط است و همچنین رنگ رشد و بازسازی است.

·      آبی رنگی است که نشان‌دهنده تازگی، آرامش و وقار، و رنگی محافظه‌کار است که برای محیط‌های حرفه‌ای بسیار مناسب است.

·      بنفش با خاص بودن مرتبط است و رنگ تشریفاتی بسیاری دین‌هاست که بر برتری،‌ فردیت قوی، خلاقیت و حتی قرابت فرد دلالت دارد.

·      رنگ خاکستری اگر به‌درستی استفاده شود، باعث ایجاد حس بی‌طرفی و تعادل در خانه می‌شود، زیرا این رنگ تعادل بین سیاه و سفید است و می‌توان از آن به‌عنوان رنگی خنثی استفاده کرد.

·      قهوه‌ای رنگی است که یادآور طبیعت است. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از رنگ قهوه‌ای در خانه باعث افزایش حس قدرت و اطمینان می‌شود.

·      رنگ سیاه که اغلب با مرگ، ناراحتی و رمز و راز همبسته است، همچنین می‌تواند رنگی دلفریب باشد که به روشنفکری و تمایلات جنسی اشاره دارد.

·      رنگ سفید نور را بازتاب می‌دهد و فضا را روشن‌تر، جادارتر و بزرگ‌تر می‌کند. همچنین باعث ایجاد حس پاکی، خلوص و بی‌گناهی می‌شود.

باید گفت که نظرات شخصی در مورد رنگ‌ها بسیار متنوع است و هر کس باید براساس حس خود به رنگ‌ها و پیشینه فرهنگی و اجتماعی خود، از آنها برای تقویت خلق و خو و حالات خود استفاده کند.

هنرهای تزیینی نیز می‌توانند باعث بهبود خلق و خو، عادات و حالت فرد شوند و احساس آرامش در فرد ایجاد کنند. همچنین الگوهای تکرارشونده و خاص می‌توانند به سلامت ذهنی فرد کمک کنند و اضطراب وی را کاهش دهند.

جمع‌بندی

طراحی داخلی به ما کمک می کند که احساس امنیت، آرامش و راحتی بکنیم. نارضایتی از فضا یا ناتوانی از دریافت حس مثبت از محیط اطراف می‌تواند باعث احساس ترسی غیرمنطقی شود که به خشونت و رفتارهای غیرمحترمانه منجر می‌شود.

شاید تأثیرات روانشناسی محیطی بر خلق و خو و حالات ما در ابتدا قابل درک نباشد، اما این تأثیرات واقعی هستند و باید آنها را جدی گرفت. روانشناسی محیطی اثبات می‌کند رنگ‌ها، اشکال و نورپردازی فضا در حالات روانی افرادی که درون یک فضا زندگی می‌کنند تأثیری غیرقابل انکار دارند.

تجربه شما از روانشناسی محیطی و تأثیر اشیای پیرامون‌تان در محیط زندگی یا کار بر اخلاق و رفتارتان چیست؟ آیا می‌توانید مثال‌هایی بزنید در این باره که چگونه تغییر محیط و اشیای محیطی باعث بهتر شدن حالات و اخلاقیات شما شده است؟ تجربه خود را در کامنت برای ما بنویسید.

منبع: Architecture Spotlight

مترجم: بهناز دهکردی

به خانواده بزرگی بپیوندید که هرساله با طی کردن دوره‌های مجتمع فنی تهران، مسیر کسب درآمد و تحول‌آفرینی را برای خود هموار کرده‌اند. مجتمع فنی تهران دریچه ورود آسان به بازار کار است. با شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت مجتمع فنی تهران و دریافت مدارک معتبر و بین‌المللی می‌توانید با اعتماد به نفس وارد بازار کار شوید و به‌سرعت به درآمد مطمئن برسید.