ابزار دقیق چیست؟

ابزار دقیق، ادواتی هستند که بر حسب نوع کمیت مورد نیاز واحد تحت کنترل، اعم از فشار، دما، دبی، سطح و غیره و با توجه به شرایط و استانداردهای مشخص، انتخاب می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند. ابزار دقیق در حقیقت زیرساخت یک سیستم کنترل و اتوماسیون را تشکیل می‌دهند و شامل ابزارهایی نظیر انواع سنسور، انواع کنترلر، نشان‌دهنده‌ها، ترانسمیتر، رکوردر و غیره هستند که این ابزارها وظیفه اندازه‌گیری، انتقال، نمایش، ثبت و کنترل دقیق پارامترهای مهم فیزیکی را در پروسه‌های صنعتی بر دوش دارند.

ابزار دقيق را مي‌توان به دو صورت دسته‌بندي كرد: نخست از نظر نوع عملکرد این ابزارها. برای مثال ابزاری که عمل کنترل دما، فشار، رطوبت یا سطح را بر عهده دارند و به كنترلر مشهورند. به همین ترتیب ابزار نمایش این مقادیر که به ایندیکیتور یا نمایشگر معروف‌اند و ابزارهای انتقال اطلاعات مقادیر به صورت سیگنال‌های استاندارد که ترانسميتر یا منتقل‌کننده نامیده می‌شوند.

ابزار دقیق را همچنين می‌توان از نظر پارامتري كه این ابزار بايد عملياتي بر روي آن انجام دهد دسته‌بندی کرد. برای مثال بخش‌های ابزار دقیق مربوط به دما نظیر کنترلر دما، ترانسمیتر دما، ترمومتر یا نمایشگر دما، ابزارهای اندازه‌گیری و کنترل دقیق فشار، فلومتر یا سنجش جریان سیالات و انتقال مقادیر فلو یا کنترل فلو، ابزار سطح‌سنجی یا اندازه‌گیری سطح مواد درون مخازن و کنترل دقیق آنها، ابزارهای سرعت‌سنجی، رطوبت‌سنجی و غیره.

گستردگی ابزار دقیق

ابزار دقیق از سه قسمت اساسی تشکیل شده است که عبارت‌اند از:

1) اندازه‌گیری

2) کنترل

3) محرک‌ها (ادوات خروجی)

این سه دسته دارای گستردگی زیادی هستند، همان‌طور که قسمت instrument (ابزار دقیق) در یک پالایشگاه دارای چندین گروه کاری مانند shop، calibration، Analyzer، Field instrument است و با توجه به تنوع کار خود تجهیزات بسیار بسیار متنوعی دارند.

در سیستم‌های کنترل نیز همین‌طور است، مانند سیستم‌های کنترل on/off، PID Controller، Analog و غیره.

نقش آموزش در موفقیت مهارت ابزار دقیق

قطعاً بدون داشتن تجربه و آموزش به هیچ وجه شانس موفقیت را در این حوزه نخواهید داشت. به دلیل تخصصی بودن مباحث ابزار دقیق، علاقه‌مندان به این رشته باید پس از یافتن شاخه شغلی مورد علاقه خود، با گذراندن دوره‌های تخصصی ضمن اندوختن تجربه آماده ورود به این عرصه شوند. آموزش‌هایی از قبیل طراحی ابزار دقیق، سیستم‌های کنترل‌کننده فرایند، کنترل ولو و شیرهای ایمنی و تهیه و تولید مدارک مهندسی که می‌توانند تجارب لازم را به فراگیر منتقل کنند، الزامی هستند.

فرصت‌های شغلی

از جمله شاخه‌های شغلی در این رشته گسترده می‌توان به پروژه‌های EPC و EPCC در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی یا حتی صنایع فلزی و معدنی اشاره کرد. افراد متخصص این حوزه می‌توانند در شرکت‌های زیر کار کنند:

1-     شرکت‌های کارفرما مانند POGC شرکت نفت و گاز پارس، NISOC  شرکت مناطق نفت خیز جنوب و غیره

2-     شرکت‌های مهندسی مشاور مانند: سازه، نارگان، جهان پارس و غیره

3-     شرکت‌های پیمانکار

4-     شرکت‌های تأمین‌کننده و بازرگانی

5-     وندورها (کارخانه‌های تولید‌کننده)

افراد می‌توانند در هر یک از شرکت‌های فوق در واحدهای مختلف مشغول به کار شوند، مانند واحد تأمین تجهیزات یا واحد مهندسی و طراحی. فرد باید بسته به علایق خود، حوزه کاری مورد نظر را تعیین کرده و با کسب آموزش‌های تخصصی، جایگاه مناسبی برای خود در هر شرکت پیدا کند.

مثلاً اگر فردی علاقه‌مند به کار در واحد طراحی مهندسی است، باید دوره‌هایی مانند دوره ابزار دقیق، تهیه مدارک مهندسی و کنترل ولو را بگذراند و دانش کسب‌شده را در پروژه‌های صنعتی پیاده‌سازی و اجرا کند.