- شنبه ۲۳ دی ۱۴۰۲
برنامه عملی آموزش مهارتهای زندگی برای فرزندانمان
برنامه عملی آموزش مهارتهای زندگی
چگونه مهارتهای زندگی را در برنامه درسی بگنجانیم؟
آموزش مهارتهای اجتماعی روشی مؤثر است برای جلوگیری از بسیاری از مشکلات از جمله سوء مصرف مواد مخدر، بارداری نابهنگام، خشونت و رفتارهای نامطلوب و همچنین ارتقای اعتماد به نفس و عزت نفس نوجوانان.
چکیده
آموزش و توسعه مهارتهای زندگی باعث تقویت شایستگی‌‌های روانی-اجتماعی و مهارتهای بین‌فردی می‌شود که به افراد کمک می‌کند تصمیمات درست بگیرد، مسائل را بهتر حل کنند، منتقدانه و خلاقانه بیندیشند، ارتباط مؤثر برقرار کنند و زندگی خود را به شیوه‌ای سالم و سازنده مدیریت کنند.
سازمان بهداشت جهانی مهارتهای زندگی را تواناییهای تعریف کرده است که باعث رفتارهای مثبت و افزایش انطباق‌پذیری می‌شوند و افراد را قادر میکنند با خواسته‌‌ها و چالشهای خود در زندگی هرروزه کنار بیاید و به‌نحو مؤثر خود را تطبیق دهد.
اهمیت آموزش مهارتهای زندگی
توانایی افراد در برآورده کردن نیازها و خواسته‌‌های جامعه کنونی، از طریق آموزش مهارتهای زندگی تقویت می‌شود و افراد به کمک این آموزش‌‌ها بهتر میتوانند با مسائل و چالش‌‌هایی که با آنها دست به گریبان هستند کنار بیایند.
مهارتهای زندگی که آموختن آنها بسیار مهم است عبارت‌اند از توسعه مهارتهای اجتماعی، عاطفی و فکری در دانش‌آموزان. این مهارتها بلوک‌‌های سازنده و مهم یک شهر زنده و پویا هستند و کسانی که این مهارتها را دارا باشند میتوانند با چالشهای آینده مواجه شوند و به‌خوبی از پس آنها بربیایند.
در مقاله اهمیت آموزش مهارتهای زندگی به کلیات آموزش مهارتهای زندگی پرداختیم. در این مقاله به اجرای این نوع آموزش نگاهی دقیق‌تر می‌پردازیم.(دپارتمان کودک و نوجوان)
تقسیم‌بندی مهارتهای زندگی
طبق تعریف سازمان یونسکو، مهارتهای زندگی، رویکردهای تغییر یا توسعه رفتار هستند که برای ایجاد تعادل در سه حوزه زیر تدوین شده‌اند:
· دانش
· نگرش
· مهارتها
سازمان‌‌ها و نهادهای جهانی مانند یونیسف، یونسکو و سازمان جهانی بهداشت، ۱۰ مهارت اصلی زندگی را به شرح زیر فهرست کردند:
1. خودآگاهی
2. تفکر انتقادی
3. تفکر خلاق
4. تصمیم‌گیری
5. حل مسئله
6. ارتباط مؤثر
7. روابط بین‌فردی
8. همدلی
9. مقابله با استرس
10.کنار آمدن با احساسات
آموزش و توسعه مهارتهای زندگی باعث تقویت شایستگی‌‌های روانی-اجتماعی و مهارتهای بین‌فردی می‌شود که به افراد کمک می‌کند تصمیمات درست بگیرد، مسائل را بهتر حل کنند، منتقدانه و خلاقانه بیندیشند، ارتباط مؤثر برقرار کنند، روابط سالم بسازند، با دیگران همدلی کنند و زندگی خود را به شیوه‌ای سالم و سازنده مدیریت کنند.
سازمان بهداشت جهانی مهارتهای زندگی را تواناییهای تعریف کرده است که باعث رفتارهای مثبت و افزایش انطباق‌پذیری می‌شوند و افراد را قادر میکنند با خواسته‌‌ها و چالشهای خود در زندگی هرروزه کنار بیاید و به‌نحو مؤثر خود را تطبیق دهد.
مهارتهای زندگی به سه دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
· مهارتهای فکری
مهارتهای فکری مهارتهایی هستند که توانایی تحلیل، تفکر خلاق و انتقادی، حل مسئله و تصمیم گیری را در بر می‌گیرند.
· مهارتهای اجتماعی
مهارتهای اجتماعی شامل مهارتهای بین‌فردی، مهارتهای ارتباطی، مهارتهای رهبری، مهارتهای مدیریت، مهارتهای حمایتی، مهارتهای همکاری و مهارتهای تیم‌سازی هستند.
· مهارتهای عاطفی
· مهارتهای عاطفی شامل شناخت خود و حس راحتی با خود است. در نتیجه این مهارتها شامل مدیریت و کنار آمدن با احساسات، عواطف و استرس‌ها و مقاومت در برابر فشار‌‌های هم‌سن‌وسالان و خانواده است.
انتقال مهارتهای زندگی در کلاس درس
مهارتهای زندگی در کلاس درس به شیوه‌‌های مختلف منتقل می‌شوند. در مورد نحوه انتقال این مهارتها تحقیقات بسیاری انجام شده است و با توجه به پیشینه این تحقیقات می‌توان گفت در کل تدریس و انتقال مهارتهای زندگی در کلاس درس نتایج مثبتی بر فراگیران داشته است.
تحقیقات نشان می‌دهند که مهارتهای زندگی وقتی در برنامه آموزشی رسمی ترکیب می‌شوند، به مدلی برای توسعه سالم نوجوانان تبدیل می‌شوند. اهمیت آموزش مهارتهای زندگی باعث می‌شود مربیان و مسئولان آموزشی به فعالیتهای ساده در کلاس درس بیندیشید که می‌توان از آنها برای انتقال مهارتهای زندگی استفاده کرد.
فعالیتهای مختلفی که می‌توان از آنها برای آموزش این مهارتها به دانشجویان و دانش‌آموزان استفاده کرد عبارت‌اند از:
بحث کلاسی
این فعالیت فرصتی برای فراگیران فراهم می‌آورد تا مهارت حل مسئله را بیاموزند و با صحبت با یکدیگر آن را تمرین کنند. این بحث‌ها به دانش‌آموزان کمک میکنند درک خود را از موضوع دقیق‌تر و رابطه خود را با آن شخصی‌تر کنند. مهارتهای شنیدن فعال، اعتماد به نفس و همدلی با این تمرین تقویت می‌شوند.
طوفان فکری
طوفان فکری به فراگیران کمک می‌کند ایده‌‌های سریع و بداهه تولید کنند. این روند دانش‌آموزان را قادر می‌کند از تخیل خود استفاده کنند و خارج از چهارچوب بیندیشند. کسانی که بحث را آغاز میکنند، میتوانند ایده‌‌های خلاقانه در کلاس درس تولید کنند. ضروری است که مزایا و معایب هر ایده ارزیابی شوند تا ایده‌‌ها بر اساس یک معیار خاص طبقه‌بندی شوند
نقش‌آفرینی
بازیهای نقش‌آفرینی علاوه بر اینکه سرگرم‌کننده هستند و همه کلاس درس را تحریک میکنند که فعالانه مشارکت کنند، یک استراتژی بسیار عالی برای تمرین مهارتهای زندگی هستند و افراد در این بازی‌‌ها تجربه می‌کند که چگونه باید یک موقعیت احتمالی را در زندگی واقعی مدیریت کنند، همدلی خود را با دیگران افزایش دهند، از دیدگاه آنها مسائل را ببینند و نگرش و بینش خود را نسبت به عواطف خود و دیگران تقویت می‌کند.
گروه‌بندی
گروه‌بندی وقتی مفید است که زمان محدود است و لازم است تعداد بیشتری از فراگیران را در فعالیت‌‌ها شرکت داد. فراگیران با گروه‌بندی میتوانند بیشتر با هم تعامل کنند و دیگر را بهتر بشناسند و این امر باعث بهبود فرآیند تیم‌سازی و کار تیمی در افراد می‌شود.
بازیهای آموزشی و شبیه‌سازی
این بازی‌‌ها که هم سرگرم‌کننده هستند هم آموزنده، می‌تواند افراد را وادار کنند در بحث‌‌های پربار فعالانه شرکت کنند و برای اثبات ایده خود فرصت مشارکت داشته باشند. آنها برای انجام این بازی‌‌ها باید دانش، نگرش و مهارتهای خود را با هم ترکیب کنند تا بتوانند فرضیات و تواناییهای خود را در یک محیط امن آزمایش کنند.
تحلیل موقعیت و مطالعه موردی
این روش فرصتی برای تحلیل و بررسی چالش‌‌ها، دوراهی‌‌ها و مسائل در فضایی ایمن فراهم می‌کند و افراد میتوانند به راه‌حل‌‌های مشترک در این تحلیلها برسند. این روش فرصت‌‌هایی برای کار گروهی، به اشتراک گذاشتن ایده‌‌ها و یافته‌‌های جدید فراهم می‌آورد.
همچنین این تحلیلها و مطالعات موردی این رویکرد را ترویج میکنند که گاهی باید امور را به شیوه‌ای متفاوت دید. مطالعه موردی یک کاتالیزور قدرتمند برای رسیدن به افکار جدید و تقویت فرایند اندیشه و بحث کردن است. درگیر شدن در این فرایند فکری، فراگیران را قادر می‌کند تفکر خلاقانه و مهارتهای تصمیم‌گیری خود را تقویت کنند. این کار همچنین به آنها فرصت می‌دهد با خطرات و چالشهای مسیر مواجه شده و با آنها کنار بیایند.
داستان‌گویی
تمرین داستان‌گویی به فراگیران کمک می‌کند درباره مشکلات محیطی و محلی فکر کنند و مهارتهای تفکر خلاقانه و تفکر انتقادی را برای گفتن داستان تقویت کنند. داستان‌گویی توانایی مقایسه و تشبیه را در فرد تقویت می‌کند و باعث کشف راه‌حل‌‌های مفید می‌شود. داستان‌گویی همچنین باعث افزایش تمرکز، توجه و مهارتهای شنیدن می‌شود و صبر و شکیبایی و قدرت تحمل فرد را افزایش می‌دهد.
مطرح کردن مسئله
ایجاد فرصت‌‌هایی برای صحبت و درباره یک موضوع ویژه به‌طور عمیق و خلاقانه، روش مفید دیگری است که به فراگیران کمک می‌کند مهارتهای زندگی خود را تقویت کنند. مثلاً می‌توان این پرسش را مطرح کرد که آیا باید سیگار کشیدن در مکان‌های عمومی جامعه ممنوع شود یا خیر. این نوع از بحث به دانش‌آموزان کمک می‌کند که از موضع خود دفاع کنند و این کار برای آنها ثمرات زیادی دارد و مهارت اندیشیدن را در آنها تقویت می‌کند.
کاربردهای آموزش مهارتهای زندگی
کاربرد مهم و ویژه آموزش مهارتهای زندگی در جامعه امروز، انتقال مهارتهایی به فراگیران است میتوانند کمک کنند آنها بهتر با مشکلات خود کنار بیایند، برای کار و تحصیل انگیزه پیدا کنند، مهارتهای عملی، شناختی، عاطفی و اجتماعی در آنها تقویت شود و شیوه مدیریت خود در آنها برای تطبیق‌پذیری در زندگی بهبود یابد.
تحقیقات نشان دادند که آموزش مهارتهای زندگی به دانش‌آموزان و دانشجویان تأثیرات مثبت زیادی دارد و می‌تواند نگرش ،اندیشه و رفتار آنها را تغییر دهد تا بتوانند با خود بهتر کنار بیایند و در محیط خود اثرگذار باشند.
از این رو آموزش مهارتهای زندگی در دورههای آموزش ابتدایی ضروری است و کمک می‌کند که کودکان و نوجوانان با هم تعامل کنند و مهارتهای حل مسئله را در موقعیت‌های عملی و به روش فعالیت‌محور یاد بگیرد. در نتیجه این برنامه‌ها، معلمان و دانش‌آموزان در فعالیتهای مشترکی شرکت میکنند که برای هر دو طرف سرگرم‌کننده و لذت‌بخش است.
نتیجه‌گیری
آموزش مهارتهای زندگی تأثیری مثبت روانی-اجتماعی در نوجوانان دارد و باعث می‌شود رفتارهای درست اجتماعی و سلامت روانی در آنها تقویت شود. این مهارتها نقش مهمی در همه جنبه‌‌های زندگی نوجوانان و نحوه کنار آمدن و تطبیق آنها با شرایط دارد. تفکر استراتژیک و توسعه اعتماد به نفس و هوش عاطفی نوجوانان و همچنین تفکر انتقادی، مهارت حل مسأله و مهارتهای تصمیم‌گیری آنها را نیز تقویت می‌کند.
از این رو آموزش مهارتهای زندگی اهمیت زیادی در آموزش رسمی نوجوانان دارد و باید در نظام برنامه‌ریزی آموزشی رایج مدارس ادغام شود تا معلمان و مربیان به‌طور روزانه به آموزش این مطالب بپردازند و از طریق آنها سلامت ذهنی دانش‌آموزان را تقویت کرده و آنها را توانمند کنند تا به اعضای مؤثر جامعه تبدیل شوند.
شما در مورد لزوم آموزش مهارتهای زندگی در مدارس چه نظری دارید؟ آیا فرزندان شما در مدارس چنین آموزش‌هایی دریافت میکنند؟ نظر خود را در کامنت برای ما بنویسید
نویسندگان: Ravindra Prajapati، Bosky Sharma، Dharmendra Sharma
مترجم: بهناز دهکردی
منبع: Contemporary Issues in Education Research – First Quarter 2017
در دنیای کسب‌وکار امروز، تحصیلات دانشگاهی برای حفظ ارزش شما به‌عنوان نیروی کار بااستعداد و کارآمد کافی نیستند. برای اینکه مزیت رقابتی شخصی خود را حفظ کنید، باید بر آموزش مستمر و مادام‌العمر خود سرمایه‌گذاری کنید. خانواده بزرگ مجتمع فنی تهران هرساله به هزاران نفر کمک می‌کند تا در مسیر شغلی خود پیشرفت کنند.
اگر شاغل هستید و وقت ندارید در دورههای آموزشی حضوری شرکت کنید، مجتمع فنی تهران گزینه‌هایی عالی برای آموزش مجازی، آنلاین، آفلاین و ترکیبی ارائه می‌دهد. با شرکت در دورههای کوتاه‌مدت مجتمع فنی تهران و دریافت مدارک معتبر و بین‌المللی می‌توانید با اعتماد به نفس مسیر ترقی را طی کنید و در سازمان خود به مهره‌ای ارزشمند تبدیل شوید.
